خود خوری چیست؟به زبان ساده زمانی که در گله یک پرنده خود یا پرنده دیگر را با نوک می زند و زخمی می کند می گویند گله دچار خود خوری شده است.
اشتباه رایج در شرایط خود خوری؟ زمانی که گله دچار این مشکل می شود توجه ها به سمت نمک متمرکز می شود و تصور می کنند که عامل خود زنی فقط می تواند کمبود نمک باشد. در حالیکه در ادامه توضیح داده خواهد شد که عوامل گوناگونی می تواند باعث خود زنی در گله شود.و در این شرایط بعضی از پرورش دهنده ها متاسفانه اقدام به اضافه کردن نمک به آب پرنده ها می کنند که کار بسیار خطرناکی است که می تواند مسمومیت نمک در گله ایجاد کند.زیرا نمک باید تا حد مجاز در اختیار پرنده باشد در غیر این صورت تبعات این کار از خود خوری بیشتر خواهد بود.
علل ایجاد خود خوری چیست؟
الف)عوامل مدیریتی و پرورشی:
- تراکم بالا: وقتی تراکم گله یعنی تعداد پرنده به ازای واحد متر مربع در سالن بالاتر از حد استاندارد پرورشی آن پرنده باشد حالت خود خوری ایجاد می شود.چون تعداد آب خوری ها و دان خوری ها در گله کافی نخواهد بود و بر سر آن پرنده ها رقابت خواهند کرد.از طرف دیگر جای پرنده ها تنگ می شود و به صورت تنگاتنگ در کنار هم پرورش می یابند و این حالت در چنین شرایطی بیشتر دیده می شود.بنابراین قبل از جوجه ریزی مساحت سالن باید محاسبه شود و زمانیکه پرنده ها قرار است نگهداری شوند و وزنی که قرار است به آن برسند محاسبه شود و بر اساس آن به تعداد استاندارد همان سالن جوجه ریزی شود.
- شدت نور بالا:ثابت شده است که شدت نور بالا در سالن از عوامل مستعد کننده به خود خوری است.برای پیشگیری از این حالت باید شدت نور در حالت استاندارد سویه نگه داشته شود.در روزهای اول چون نیاز است که جوجه ها بتوانند آب خوری ها و دان خوری ها و منابع گرمایی را شناسایی کند بنابراین نیاز به شدت نور بالا دارند که این شدت در حدود ۲۰ لوکس می باشد.که بعد از سپری شدن هفته اول این شدت باید به ۵ لوکس کاهش پیدا کند.این شدت به اندازه ای است که وقتی وارد سالن می شویم تا چند ثانیه ای قادر نیستیم تمام نقاط آن را بدرستی ببینیم اما بعد از گذشت مدتی چشم عادت می کند.اما در همین نور کم پرنده می تواند آب خوری و دان خوری را به راحتی پیدا کند و وزن گیری نرمال خود را داشته باشد و از سوی دیگر یکی از عوامل مستعد کننده خود خوری حذف خواهد شد.در شدت نور بالا پرنده ها جنب و جوش بسیار زیادی دارند و دنبال بازی گوشی و پرش روی سر و کله دیگر پرنده ها هستند که باعث می شود که خود خوری و جنگ در بین گله تشدید شود که با بروز اولین نشانه های خونریزی در سالن این حالت در سالن همه گیر می شود و کنترل آن رفته رفته سخت تر می شود.در حالیکه با رعایت کردن شدت نور مناسب گله در آرامش به سر می برد و جنب و جوش اضافه ندارد.
- ایجاد استرس در بین گله: سرو صدا زیاد در سالن و یا رفت و آمد بی مورد کارگران در سالن و یا سالن هایی که در کنار سالن، آسیاب و میکسر وجود دارد صدای این وسایل باعث ایجاد استرس در سالن بین گله می شود که حالت خود خوری در سالن زیاد می شود.پس برای پیشگیری باید سعی کرد تا استرس را از سالن دور کرد.
- قطع نکردن نوک: یکی از مواردی که می تواند از خود خوری در گله پیشگیری کرد قطع نوک می باشد که البته باید با رعایت شرایط لازم انجام گیرد.در صورت درست انجام دادن فواید بسیاری از جمله کاهش خود خوری را در پی خواهد داشت.
ب)عوامل تغذیه ای:
۱-کمبود پروتئین در جیره و بالانس نبودن جیره از نظر پروتئین که می تواند باعث ایجاد خود خوری در گله شود.
۲-کمبود نمک در جیره:که در این حالت برای اصلاح باید از طریق جیره اقدام کرد.و نباید نمک را به آب اضافه کرد.
۳-بالانس نبودن جیره از نظر اسید آمینه(مانند متیونین و لیزین و…). بعضی مواقع به علت گران شدن یک اسید آمینه آنرا بدون توجه به جیره از غذا حذف می کنند که می تواند منجر به خود خوری شود.
۴-پلت بودن جیره: پلت بودن باعث می شود زمان دان خوردن کم شود و لذا پرنده ها وقت بیشتری را برای بازی کردن و جنب و جوش اضافه داشته باشند.پس می تواند خود خوری را در گله زیاد کند.
۵-اگر فیبر جیره پایین باشد خود خوری زیاد تر دیده می شود.چون دستگاه گوارش سریعتر خالی می شود.برای حفظ فیبر مناسب جیره باید از موادی که دارای فیبر هستند در جیره استفاده کرد.از جمله سبوس،یونجه و بلوط…. البته باید فقط به میزان مناسب از این اقلام استفاده کرد برای مثال بلوط باید حداکثر ۱۰ کیلو در یک تن دان استفاده شود اگر بیشتر استفاده شود حالت ضد تغذیه ای پیدا می کند.
- کمبود جیره از نظر مواد معدنی و مواد ویتامینی که این وضعیت اول باید با اضافه کردن در آب جبران شود سپس این مواد باید در جیره بالانس شود.
اگر حالت خود خوری در گله ایجاد شد چه باید کرد؟در مواقعی که به هر دلیل حالت خود خوری در گله ایجاد می شود باید به ترتیب کار های زیر را سریعاً انجام داد:
۱-پرنده های زخمی را سریعاً از گله خارج کرده و در یک جای جدا گانه نگداری شود تا این وضعیت در کل گله همه گیر نشود. و قسمت های زخمی این پرندگان را باید با اسپری OTC مورد درمان قرار دهیم تا این قسمت ها عفونت نکنند.
۲-سریعاً باید لامپ های سالن را خاموش کرده و با توجه به موارد گفته شده در بالا باید سعی کرد تا علت دقیق ایجاد خود خوری را پیدا کرده و آن را رفع بکنند.
